Na današnji dan 1992. godine odigrala se jedna od ključnih borbi za opstanak samostalne i nezavisne Bosne i Hercegovine.
Bitka za Predsjedništvo
Bila je to prva, velika bitka za Sarajevo i za BiH. Tog dana specijalne jedinice tadašnje JNA i paravojnih formacija SDS-a pokušale su zauzeti zgradu Predsjedništva BiH, a najžešća borba se vodila 150 metara dalje, na Skenderiji. Oko 13 sati tenkovi JNA krenuli su prema zgradama Predsjedništva i Skupštine Grada Sarajeva.
Cilj je bio preuzeti vlast i eliminisati legitimno izabrano rukovodstvo tada već međunarodno priznate Republike BiH. Dok je grad gorio pod teškim granatiranjem, između zgrada vođene su ulične borbe oko bivšeg Doma JNA, Narodnog pozorišta i Vrbanja mosta.
Iako je Sarajevo od 5. aprila 1992. godine bilo izloženo svakodnevnom granatiranju, a njegovi stanovnici nemilosrdnoj snajperskoj vatri, 2. maj označio je jednu novu fazu rata – tada je postalo očito da se grad nalazi pod opsadom materijalno daleko nadmoćnijeg neprijatelja.
Fotografija zapaljenog tramvaja i pusta raskrsnica koja vodi ka Skenderiji preko mosta na Miljacki, kao i prema zgradi Predsjedništva Bosne i Hercegovine s druge strane, zabilježena u glavnom gradu Bosne i Hercegovine 2. maja 1992. godine, obišla je svijet. Uz nju i vijest u skoro svim svjetskim medijima tog dana prije 26 godina, kao i dan nakon toga, 3. maja 1992, bila je da Sarajevo nije palo.
Otmica Izetbegovića
Tog dana, na arodromu u Sarajevu, dok se vraćao sa mirovnih pregovora u Lisabonu, pripadnici tadašnje JNA zarobili su predsjednika Predsjedništva RBiH Aliju Izetbegovića.
Potom je odvezen u Lukavicu, kod Sarajeva, uporište JNA, odakle se telefonom javio u program tadašnje TV Sarajevo, u Centralni dnevnik kojeg je vodio Senad Hadžifejzović. Pregovori o Izetbegovićevom puštanju na slobodu su trajali i narednu noć i dan… Pušten je u zamjenu za izlazak kolone JNA iz kasarne koja se nalazila u samom gradu.
Istog dana, zapaljena je i potpuno izgorjela zgrada Pošte u centru Sarajeva, u kojoj se nalazila telefonska centrala glavnine telefonskih linija na području sarajevskih općina Centar i Stari Grad, čiji su stanovnici od tog dana pa do kraja rata bili bez telefonskih linija u svojim kućama. Bio je to uvod u paljevine najreprezentativnijih i najvitalnijih sarajevskh objekata, koji su izgorjeli do temelja tokom maja i u mjesecima koji su uslijedili 1992, među kojima je olimpijska dvorana Zetra, Orijentalni institut, Vijećnica sa Narodnom i univerzitetskom bibliotekom, porodilište “Zehra Muidović”, zgrada dnevnog lista “Oslobođenje”, hotel “Evropa”…
Napad agresora osujećen
Avioni tadašnje JNA u niskom letu 2. maja nadlijetali su Sarajevo. Prvi put nakon Drugog svjetskog rata u Sarajevu se tog dana začula sirena koja označava zračnu opasnost. No, napad agresora je osujećen. Zgrada Predsjednštva BiH nije zauzeta, a grad nije presječen napola, kako je to prvobitno bilo planirano, ali je potpuno blokiran.
Zauzimanje Sarajeva i zgrade u kojoj se nalazilo sjedište državnog vrha Bosne i Hercegovine, od 1. marta 1992. godine nezavisne i suverene države na tlu Evrope i priznate od Evropske zajednice, osujetile specijalne jedinice MUP-a RBiH, kao i pripadnici Teritorijalne odbrane RBiH, Zelenih beretki i brojni drugi građani, patriote koji su odlučili da skoro goloruki krenu u odbranu vlastitog praga, grada i suživota u gradu koji je bio simbol zajedničkog života ljudi različitih nacija i svjetonazora.
Opsada grada
Podsjetimo, Predsjedništvo Republike Bosne i Hercegovine je krajem aprila donijelo odluku o povlačenju jedinica JNA sa teritorije Republike BiH, zbog činjenice da je Republika BiH suverena i međunarodno priznata država i da je u međuvremenu proglašena Savezna Republika Jugoslavija. Komanda Druge vojne oblasti JNA, koja je bila u nadležnosti 30. kadrovskog centra Generalštaba Vojske Jugoslavije, kasnije je samo preimenovana u Vojsku RS-a. Dokaz za to je i odluka o formiranju Vojske Republike Srpske na 16. sjedici Skupštine samoproglašene Srpske republike BiH, kada ratni zločinac Ratko Mladić preuzima komandu nad ovom vojskom.
Na Sarajevo su četiri ratne godine padale granate te vojske, a na njegove goloruke građane pucalo se iz snajpera sa okolnih brda. Građani Sarajeva su ubijani iz svih naoružanja, ali i mučeni dugim prekidima u snabdijevanju pitkom vodom, električnom energijom i prirodnim plinom, izgladnjivani nedozvoljavanjem ulaska humanitarnih konvoja u grad…
Kraj rata nije dočekalo 1.601 sarajevsko dijete. Za vrijeme opsade koja je trajala 1.460 dana, ubijeno je između 11.541 građana Sarajeva, a oko 50.000 je ranjeno među kojima su brojni ostali teški invalidi.
Sarajevska groblja – Kovači, Lav, Stadion, Bare… svjedoče o strahotama razaranja u nadužnoj modernoj opsadi grada, koja je trajala tri puta duže od opsade Staljingrada u Drugom svjetskom ratu.
(24sata.info/Vijesti.ba)
