Prema podacima Ruske geofizičke službe, epicentar potresa bio je oko 149 kilometara jugoistočno od Petropavlovsk-Kamčatskog, a zabilježena jačina iznosila je 8.7 stepeni po Richteru. Američki Geološki zavod (USGS) kasnije je nadogradio podatak na 8.8 stepeni.
Potres je imao plitku dubinu od samo 19.3 kilometra, što je učinilo njegovo dejstvo posebno intenzivnim. Ruski seizmolozi opisali su događaj kao najjači zemljotres u seizmičkoj zoni Kamčatke od 1952. godine.
Cunami talasi pogodili istočnu Rusiju
Zemljotres je izazvao više cunami talasa, od kojih su neki dostigli visinu do četiri metra, posebno u blizini meteorološke stanice Vodopadnaja u okrugu Jelezovo i duž obale Kurilskog jezera.
U gradu Severo-Kurilsku, u Sahalinskoj oblasti, cunami talasi su poplavili luku i fabriku za preradu ribe, otkačili brodove i odnijeli ih u obližnji moreuz. Evakuisano je više od 2.700 stanovnika, a proglašeno je vanredno stanje.
Ruske vlasti su potvrdile strukturalna oštećenja u više naselja. U Petropavlovsk-Kamčatskom, gdje je jačina podrhtavanja tla dosegla nivo 7, dio zida vrtića se srušio.
Epicentar potresa nalazio se samo 130 kilometara od baze podmornica Rybachiy u gradu Viljučinsk, koja predstavlja jedan od najvećih koncentracija nuklearnog oružja i strateških nosača u Rusiji. Baza je ključna komponenta ruske Pacifičke flote i domaćin je više klasa nuklearnih podmornica:
- Projekat 667BDR “Delta-III”: Podmornica K-44 Ryazan, sa 16 balističkih projektila R-29R, svaki s po tri nuklearne bojeve glave.
- Projekat 955 “Borei”: Podmornice Aleksandar Nevski i Vladimir Monomah, svaka s po 16 Bulava projektila s više nezavisno usmjerivih bojevih glava (do 96 bojevih glava po podmornici).
- Projekat 955A “Borei-A”: uključuje kneza Olega, Generalisimusa Suvorova, cara Aleksandra III i kneza Požarskog — sa unaprijeđenim mogućnostima prikrivenog djelovanja i napada.
- Projekat 949A “Oscar-II”: Podmornice Tomsk, Omsk i Irkutsk, svaka s 24 krstareće rakete uključujući hipersonične Zircon projektile.
- Projekat 885M “Yasen-M”: Podmornice Novosibirsk i Krasnojarsk s do 40 krstarećih raketa (Kalibr, Oniks, Zircon).
- Projekat 971 “Shchuka-B”: Magadan i Kuzbass, sa do 28 Kalibr krstarećih raketa.
- Specijalna podmornica “Belgorod”: Nosi podvodne dronove Posejdon na nuklearni pogon i krstareće rakete.
Zajedno, ove podmornice mogu lansirati stotine nuklearnih bojevih glava i predstavljaju okosnicu ruskog strateškog odvraćanja.
Šta ovo znači za globalnu sigurnost?
Blizina epicentra zemljotresa bazi Rybachiy — gdje se nalaze podmornice s nuklearnim projektilima dugog dometa — otvara pitanje seizmičke otpornosti ovako rizične vojne infrastrukture.
Dok su savremene podmornice građene da izdrže podvodni pritisak i udare, kopnena infrastruktura poput skladišta projektila, sistema za pristajanje i nuklearnih održavanja mnogo je osjetljivija na potrese.
Ako bi došlo do oštećenja komandno-kontrolnih sistema, posljedice bi mogle biti ozbiljne — ne samo za Rusiju, već i za globalnu nuklearnu stabilnost.
Za razliku od civilnih nuklearnih elektrana, čiji se sigurnosni protokoli pomno nadgledaju, vojne baze često djeluju pod velom tajnosti. Još uvijek nije poznato koji su tačno hitni protokoli aktivirani u Rybachiyu nakon potresa — niti da li je Rusija spremna da odgovori na potencijalnu eskalaciju krize u bazi koja čuva interkontinentalne balističke projektile sposobne da pogode Sjedinjene Američke Države ili Evropu.
Trenutno nema izvještaja o šteti na podmornicama, ali činjenica da se jedan od najopasnijih nuklearnih arsenala nalazi u jednoj od najaktivnijih seizmičkih zona svijeta predstavlja strateški paradoks koji zahtijeva međunarodnu pažnju.
Neuspjeh u Rybachiyu — bilo da je riječ o skladištu bojevih glava, sistemima za gorivo projektila ili gubitku komandne infrastrukture — mogao bi dovesti do nekontrolisanog curenja radijacije, slučajnog lansiranja projektila ili potpunog gubitka kontrole nad nuklearnim kapacitetima.
U najgorem scenariju, to bi moglo izazvati regionalnu kontaminaciju ili čak pogrešno protumačene signale u globalnim lancima nuklearne komande. S obzirom na tajnovitost ruskih vojnih operacija, rana upozorenja i međunarodna koordinacija bi bili gotovo nemogući.
Poremećaji u civilnoj infrastrukturi i odgovoru na vanredne situacije
Snimci iz Kamčatke prikazuju poplavljene ulice, oštećenu lučku infrastrukturu i urušene zgrade. U Onkološkom centru Kamčatke, medicinsko osoblje je nastavilo operaciju tokom potresa, fizički stabilizirajući pacijenta dok se sala tresla.
Internet usluge su bile privremeno prekinute u cijelom regionu, a nacionalni parkovi obustavili su turističke rute. Vlada Kamčatke proglasila je regionalno vanredno stanje. Vlasti su saopćile da nije bilo štete na elektroenergetskoj infrastrukturi.
Više od 50 naknadnih potresa zabilježeno je nakon početnog udara, od kojih su neki bili snažno osjetni. Ruski seizmolozi upozoravaju da se mogu očekivati potresi magnitude do 7.5 tokom narednog mjeseca, a nove opasnosti od cunamija nisu isključene.
Cunami upozorenja širom Pacifika
Cunami upozorenja izdata su širom Pacifičkog pojasa, uključujući Japan, Sjedinjene Američke Države, Meksiko, Peru i Čile.
U Japanu je evakuisano više od 200.000 ljudi. Talasi visine 1.3 metra zabilježeni su u luci Kuji u prefekturi Ivate. Jedna žena je poginula tokom evakuacije kada joj je vozilo sletjelo s puta.
Željeznički saobraćaj u sjeveroistočnom dijelu zemlje je obustavljen, a tim za dekontaminaciju u nuklearnoj elektrani Fukushima Daiichi privremeno je evakuiran.
U Sjedinjenim Američkim Državama, Civilna zaštita Havaja naredila je evakuaciju niskoležećih područja, dok je Obalska straža izdala nalog za napuštanje luka. Talasi visine do dva metra zabilježeni su u blizini atola Midway, a upozorenja su se proširila i na Aljasku.
Kamčatka, seizmički aktivna regija omeđena Tihim, Beringovim i Ohotskim morem, nalazi se na rubu Pacifičke tektonske ploče. Glavni grad Petropavlovsk-Kamčatski dom je većine infrastrukture regije i broji oko 300.000 stanovnika.
Ranije u julu, Rusija je porinula podmornicu Knez Požarski, najnoviji model klase Borei-A s 16 Bulava SLBM projektila i naprednim mogućnostima prikrivanja. Plovilo, predstavljeno na ceremoniji kojoj je prisustvovao Vladimir Putin, djelovat će u okviru Sjeverne flote i predstavlja nastavak modernizacije ruskih nuklearnih kapaciteta na moru.
(24sata.info)