Stjenovita formacija na istočnim obalama Hadsonovog zaliva u Kanadi možda sadrži najstarije poznate stene na Zemlji, navodi se u novoj studiji.
Analiza je utvrdila starost sivkastih, prugastih stijena na 4,16 milijardi godina, što znači da su to ostaci najranije Zemljine kore sa planete stare 4,57 milijardi godina.
Datiranje je obavljeno korišćenjem dvije metode koje mjere starost drevne magme zarobljene u stijenama preko raspada radioaktivnih izotopa (različitih oblika elemenata), čime je značajno potvrđena ranije sporna studija istih naučnika.
Ako se njihovi nalazi, objavljeni u časopisu “Science”, pokažu tačnim, mogli bi da ponude jedinstven uvid u najraniju istoriju naše planete i geohemijsku pozornicu na kojoj se život pojavio.
“Ove vulkanske stijene moraju biti stare najmanje 4,16 milijardi godina, a ja bih tvrdio da je njihova najvjerovatnija starost 4,3 milijarde godina. Nijedne poznate stijene nisu starije”, rekao je za portal Live Science koautor studije Džonatan O’Nil, profesor zaštite životne sredine na Univerzitetu u Otavi.
Zemlja je počela kao kugla užarene lave. Postepeno se hladila tokom svojih prvih 600 miliona godina, u dobu poznatom kao geološko doba Hadajk, kada su počeli da se formiraju prvi džepovi čvrstih stijena.
To je bilo burno vrijeme za mladu planetu, koja je neprestano bila bombardovana asteroidima, a doživjela je i katastrofalan sudar sa protoplanetom Tejom, koja je odvojila veliki dio Zemlje od kojeg je kasnije nastala Mjesečeva masa.
Već oko 3,8 milijardi godina unazad, Zemljina površina se podijelila na tektonske ploče, koje su počinjale da se sudaraju, potapaju jedna ispod druge i recikliraju u unutrašnjosti Zemlje, gradeći planinske vijence ili okeanske rovove.
Ova subdukcija znači da su mnoge stijene na površini Zemlje s vremenom bile hemijski izmenjene putem intenzivne toplote i pritiska.
Ipak, neki regioni, udaljeni od granica tektonskih ploča, sadrže stijene koje su ostale nepromijenjene milijardama godina.
Jedan od tih regiona nalazi se u sjeveroistočnoj Kanadi, a njegov najstariji dio je upravo pojas zelenih stijena Nuvuagituku (NGB). Naučnici se slažu da je ova izložena stijena stara najmanje 3,8 milijardi godina.
Međutim, 2008. godine, O’Nil i njegove kolege objavili su studiju u kojoj su tvrdili da je NGB star 4,3 milijarde godina – što bi značilo da sadrži najstarije stijene na svijetu.
Ali drugi geolozi su bili skeptični, ukazujući na nedostatke u metodologiji. Stare stijene se obično datiraju pomoću minerala cirkona, koji je hemijski stabilan milijardama godina.
Međutim, vulkanske stijene u NGB ne sadrže cirkon, što je primoralo naučnike da koriste raspad elementa samarijuma u neodimijum kako bi odredili starost.
Međutim, tu je nastao problem. Samarijum može da se raspada u neodimijum na dva načina: samarijum-146 u neodimijum-142, ili samarijum-147 u neodimijum-143.
To stvara dva “izotopska sata” sa različitim brzinama raspada. Prvi ima poluživot od oko 96 miliona godina, dok drugi ima poluživot koji traje bilionima godina.
Zbog toga su ove dvije metode davale veoma različite procjene starosti stijena. Dugovječniji sat je naročito osjetljiv na tektonske događaje koji mogu da promjene izotopski odnos tokom procesa raspada.
“Svaka vrsta ‘kuvanja’ ili metamorfoze stijene poslije četiri milijarde godina neće uticati na kratkotrajni sat, ali može da resetuje dugotrajni i dovede do razlika u starosti između dva Sistema”, objašnjava O’Nil.
Da bi izbjegli ovaj problem, tim se vratio na lokaciju u potrazi za sekcijama u kojima je magma iz Zemljinog omotača prodrla u primarnu koru planete, prenosi RTS.
Pošto su te intruzije morale biti mlađe od stijena u koje su prodrle, mogle su da služe kao minimalna starost.
Nova analiza otkrila je da oba sistema raspada samarijuma u neodimijum u tim dijelovima pokazuju istu starost: 4,16 milijardi godina.
Ako dalja istraživanja potvrde da su stijene stare koliko O’Nilov tim tvrdi, one bi mogle pružiti ključne uvide u to kako je nastao život na Zemlji – i možda, na drugim mjestima u svemiru.
(24sata.info)
