Velika Britanija nalazi se na rubu ekološke krize, suočena s invazijom azijskog stršljena koja prijeti uništenjem populacija pčela i drugih ključnih oprašivača. Dok se britanski stručnjaci bore protiv “astronomskog” porasta broja gnijezda, sličan alarmantan scenarij odvija se i u Sloveniji, gdje je zabilježena invazija druge, jednako opasne vrste.
Ove dvije fronte predstavljaju dio šire europske bitke protiv invazivnih grabežljivaca koji ugrožavaju biološku raznolikost.
U preuređenom hotelskom apartmanu u Kentu, koji više nalikuje uredu detektiva nego naučnom centru, Peter Davies i njegov tim vode nacionalni operativni štab za suzbijanje azijskog stršljena (Vespa velutina). Mape s oznakama prekrivaju zidove, a tim s te lokacije koordinira brze odgovore na svaku dojavu: “Ja sam komandant. Ovo je naša isturena baza jer je Kent žarište upada”, objašnjava Davies.
Jedan stršljen može ubiti do 50 pčela dnevno
Azijski stršljen, prepoznatljiv po tamnom tijelu i izrazito žutim nogama, potječe iz jugoistočne Azije. Vjeruje se da je u Europu stigao 2004. godine s pošiljkom keramike iz Kine koja je pristigla u Bordeaux. Danas se samo u Francuskoj procjenjuje da postoji pola miliona gnijezda. Ovaj grabežljivac predstavlja smrtnu opasnost za pčele. Jedan stršljen može ubiti do 50 pčela dnevno, a jedno gnijezdo tokom sezone može proždrijeti i do 11 kilograma kukaca, stavljajući ogroman pritisak na već ugrožene autohtone oprašivače.
Britanski timovi koriste sve raspoložive resurse u ovoj borbi. U jesenskom periodu, ključnom za uništavanje gnijezda prije nego što proizvedu nove oplođene matice, testiraju se sićušni radioodašiljači. Ovi uređaji pričvršćuju se na uhvaćene stršljenove i omogućuju timovima da lociraju skrivena gnijezda unutar sat vremena, što je zadatak za koji su im prije trebali dani. Gnijezda su često izgrađena visoko u krošnjama drveća, ponekad i na visini od preko 30 metara, što ih čini gotovo nevidljivima, piše The Guardian.
Osim visoke tehnologije, ključnu ulogu igra i javnost. Hiljade prijava putem aplikacije Asian Hornet Watch omogućuju timovima brzu reakciju. Iako stručnjaci tvrde da se vrsta još nije trajno nastanila u Velikoj Britaniji, brojke su zabrinjavajuće. U 2023. godini uništena su 72 gnijezda, više nego u prethodnih šest godina zajedno. Posebno je alarmantna situacija na otoku Jerseyu, koji se smatra “odskočnom daskom” za invaziju na kopno, gdje je pronađeno više od 500 gnijezda.
Invazija i u Sloveniji
Dok se Britanija bori s azijskim stršljenom, Slovenija se suočava s invazijom orijentalnog stršljena (Vespa orientalis). Čebelarska zveza Slovenije nedavno je izdala hitno upozorenje nakon što su gnijezda ove vrste pronađena u staroj jezgri Kopra. Dr. Aleksandros Papahristoforu, vodeći europski stručnjak, pozvao je na hitno djelovanje, ističući da je ova vrsta jednako opasna, piše 24ur.
Njegov ubod je izuzetno bolan, a po toksičnosti je odmah iza smrtonosnog divovskog stršljena. Samo u Kopru je u kratkom roku pronađeno pet gnijezda, a procjenjuje se da ih je na tom području aktivno između 25 i 30. Slično kao i njegov azijski rođak, orijentalni stršljen ima ogroman invazivni potencijal i predstavlja ozbiljnu prijetnju pčelarstvu i lokalnom ekosistemu.
Smrt u Srbiji
U međuvremenu, iz Srbije je došla vijest kako je mještanka sela Rsavci, M.M. (38), majka dvoje djece, umrla jučer, 10. septembra, nakon što ju je ubo stršljen. Prema izjavama mještana, ubod se dogodio u predjelu vrata, što je izazvalo brzo pogoršanje njenog zdravstvenog stanja.
Vladica Stanković iz udruženja “Poskok” za srbijanske medije objašnjava da je ubod u vrat posebno opasan, jer ukoliko osoba ima alergiju, otrov može izazvati anafilaktički šok i gušenje: “Ako otrov dospe direktno u arteriju, kao što je vjerovatno ovde bio slučaj, dolazi do trenutnog širenja otrova po organizmu, što može za posljedicu imati prestanak rada srca.”
On dodaje da je kod stršljena specifično to što jedan ubod oslobađa feromon koji privlači druge stršljene na isto mesto, povećavajući opasnost: “Taj feromon da uzbunu svim ostalima i onda se sjate, pa svi ubadaju na jedno mjesto.”
Vladica napominje i da bi u ovakvim momentima bilo spasonosno da osoba, pogotovo ona koja je alergična, pored sebe antihistaminike, kao prvu pomoć, dok ne stigne do najbliže zdravstvene ustanove: “Lijek je neophodno sažvakati da bi što prije djelovalo, jer ako se unese sa vodom mnogo kasnije djeluje. Ovako se krvni sudovi mnogo brže šire.”
On je posebno upozorio roditelje, da, kad s djecom odlaze u prirodu, sa sobom uvek imaju lijekove za alergiju, koji se mogu unijeti i preventivno, ako dođe do neke neželjene situacije: “Nebitno da li ste alergični ili ne, najbolja je preventiva, nego, ne daj Bože, da dođe, pa i do fatalnog ishoda. Ovako, prije nego što dođete do prve zdravstvene ustanove, popijete lijek i makar nekako se zaštitite.”
Dodao je i da zbog stršljena ima svakodnevno pozive: “Evor juče su me zvali ljudi, u starom krevetu su im napravili leglo, traže ona mjesta koja nisu pristupačna i zavlače se.”
(24sata.info)
