Nakon što su naučnici sa Univerziteta Kalifornija u gradu Ervajnu otkrili GJ 251 c, pažnja astronomske zajednice usmjerila se na potencijal ove egzoplanete da podrži život. Planeta, koja pripada klasi super-Zemalja, nalazi se u “zoni pogodnog života” svoje zvijezde i udaljena je svega osamnaest svjetlosnih godina od Zemlje, što je u kosmičkim razmjerama izuzetno blizu. Ovo otkriće otvara nove mogućnosti za proučavanje atmosfera i površina egzoplaneta koje bi mogle da imaju uslove slične Zemlji.
Novootkrivena planeta bi, pod pravim uslovima, mogla da ima tečnu vodu na površini, što je ključni preduslov za život kakav poznajemo. Upravo zbog bliskosti i pogodne pozicije, naučnici je smatraju jednim od najperspektivnijih kandidata za dalja posmatranja.
Egzoplanete u zoni pogodnog života
Do danas je otkriveno više hiljada egzoplaneta, ali samo mali broj njih se nalazi u “povoljnoj zoni”.
Pored GJ 251 c, neke od najpoznatijih egzoplaneta koje bi mogle imati uslove za život su Proxima b, koja kruži oko najbliže zvijezde Suncu, Proksima Kentauri i TRAPPIST-1e, jedna od sedam planeta u sistemu TRAPPIST-1, koje imaju površine na kojima voda u tečnom obliku može postojati.
Ove planete su predmet intenzivnih istraživanja jer nam mogu dati uvid u potencijalnu biosferu van Sunčevog sistema.
Iako imamo sve više podataka o egzoplanetama, još uvijek je mnogo toga što ne znamo. Na primjer, znamo da neke egzoplanete imaju guste gasovite atmosfere, dok druge mogu biti stjenovite i nalik Zemlji, ali detalji o njihovoj geologiji, sastavu atmosfere ili potencijalu za podršku životu ostaju veoma ograničeni.
Tehnologije kao što su spektroskopija i budući svemirski teleskopi omogućiće nam da preciznije odredimo da li ove planete imaju vodu, kiseonik ili druge ključne elemente za život.
Istraživanje egzoplaneta ne samo da nam pomaže da razumijemo koliko je Zemlja jedinstvena, već i da sagledamo koliko su slični ili različiti uslovi života u svemiru.
Kako je planeta GJ 251 s otkrivena?
Otkriće GJ 251 c rezultat je izuzetno preciznih mjerenja kretanja njene matične zvijezde. Zvijezda je M-patuljak, vrlo čest tip u našoj galaksiji, ali i prilično nemirna. Tamne mrlje na površini i iznenadni bljeskovi svjetlosti čine mjerenja izazovnim.
Astronomi su koristili dva najsavremenija instrumenta za mjerenje radijalne brzine – uređaj za pronalaženje planeta u naseljivim zonama i visokoprecizni spektrograf, koji mogu da otkriju mala gravitaciona “povlačenja” zvijezde zbog prisustva planeta.
Analizom podataka naučnici su utvrdili statistički značajan signal koji potvrđuje postojanje GJ 251 c, a potpuna potvrda očekuje se kada budući teleskopi omoguće direktno snimanje.
Potraga za životom u Sunčevom sistemu – odgovori možda već 2030. godine
Dok posmatramo daleke svijetove, potencijalni život u Sunčevom sistemu je blizu i direktno dostupan.
Jupiterov mjesec Evropa i Saturnov Enceladus najbolji su kandidati za potragu za životom i zato dugo intrigiraju naučnike. Evropa je potpuno prekrivena debelim slojem leda, ali ispod te ledene kore krije se okean koji bi mogao da bude dva ili tri puta veći od svih zemaljskih okeana zajedno.
Gravitaciona interakcija sa Jupiterom stvara plimske sile koje griju unutrašnjost Evrope, što dovodi do kretanja vode i stvaranja pukotina na površini. Iz ovih pukotina povremeno izbijaju gejziri vode koji su dokaz aktivnosti ispod leda.
Da bi ispitala ovaj ledeni svijet, NASA je 14. oktobra 2024. godine lansirala letelicu “Europa Clipper” koja će do Jupitera stići 2030. godine.
Plan je da obavi 49 preleta pored Evrope. Neki će biti na udaljenosti od samo 25 kilometara od površine. Na svakom preletu, instrumenti će analizirati strukturu leda, hemijski sastav i termalne anomalije, dok će radar mapirati okean koji je ispod.
Radijacija Jupitera predstavlja veliki izazov, pa je elektronika letjelice smještena u specijalno “sigurnosno krilo”, otporno na visoke doze zračenja.
Drugi kandidat na kome bi moglo da bude tragova života je mali Saturnov mjesec Enceladus. Njegovi gejziri već izbacuju mlazove vode, leda i organskih molekula u svemir, što je letjelica Kasini iskoristila da otkrije tečnu vodu ispod leda i hidrotermalne izvore.
Enceladus je prava prirodna laboratorija za proučavanje uslova koji mogu da omoguće život.
Putovanje kroz svemir i otkrivanje života
Velike nade se polažu u misiju Evropa Kliper. Svaki prelet otkrivaće pukotine, gejzire i slojeve leda, dok će instrumenti bilježiti hemijske tragove života. Kamere su spremne za snimanje blistave ledene površine, dok će radar pronalaziti kanale vode ispod leda. Za to vrijeme spektrometri imaju zadatak da analiziraju organske molekule koji bi mogli biti dokaz života.
Istovremeno, u daljem kosmosu, teleskopi budućnosti posmatraće GJ 251 c, ali i druge egzoplatene na kojima bi moglo da bude života.
Ova paralelna potraga, u našem Sunčevom sistemu i van njega, pokazuje da potraga za životom nije samo naučna misija, već prava epska avantura jer jednog dana ona može dati odgovor na najveće pitanje čovječanstva – da li smo sami u svemiru ili je život u univerzumu daleko češći nego što smo ikada zamišljali, prenosi “RTS“.
(24sata.info)
