U svijetu postoji niz uzročnika bolesti koji mogu ozbiljno ugroziti mozak. Oni ne vrebaju samo u egzotičnim krajevima, nego i kod nas, kao i u mnogim drugim evropskim zemljama.
O 34-godišnjem pacijentu koji se s jakim bolovima u glavi i vratu javio na odjel hitne pomoći, izvijestila je dr. Susanne Dyckhoff-Shen iz Neurologije na Klinici LMU u Minhenu. Osjećao se iscrpljeno, a temperatura mu je iznosila do 39,4 °C. Prije tri sedmice bio je na planinarenju u Austriji.
Tokom fizikalnog pregleda uočen je blagi meningealni sindrom, a analiza likvora pokazala je izrazito povišen broj ćelija (102/µl). Ljekarski tim je brzo posumnjao na akutnu infekciju virusom FSME, što je potvrđeno nalazom pozitivnih IgM i IgG antitijela u serumu i likvoru.
Virus FSME (krpeljni meningoencefalitis) prisutan je u srednjoj i istočnoj Evropi. Infekcija ima smrtnost od 1%. U Njemačkoj je 2022. godine zabilježeno 554 oboljenja. Nakon faze slične gripi, slijede simptomi upale moždanih ovojnica, mozga ili kičmene moždine – poremećaj svijesti, paralize moždanih živaca ili ataksija. Kako za mnoge virusne uzročnike nema specifične terapije, vakcinacija je od presudnog značaja u rizičnim područjima, naglasila je dr. Dyckhoff-Shen.
Ospice ponovo u porastu
U Njemačkoj se ospice ponovo šire. Broj slučajeva porastao je sa 15 u 2022. godini na 360 u 2024. (zaključno sa septembrom). Komplikacije uključuju postinfektivni encefalitis i subakutni sklerozirajući panencefalitis. I ovdje važi isto pravilo: iskoristiti vakcinaciju, jer nema ciljanog liječenja.
West Nile groznica – bez terapije i vakcine
West Nile virus, porijeklom iz tropskih krajeva, sada je prisutan u mediteranskim zemljama, posebno u Italiji. U 80% slučajeva bolest protiče bez simptoma. Kod 1% dolazi do zahvaćenosti centralnog nervnog sistema – meningitisa ili encefalitisa – uz smrtnost od 5 do 10%.
Sandfliegenfieber – prisutan i na Balkanu
Sandfliegenfieber (groznica pješčane mušice) u Njemačkoj je rijetka – 2022. zabilježena su dva slučaja. Virus je rasprostranjen u mediteranskim zemljama, naročito u Toskani i na Balkanu. Simptomi uključuju groznicu, glavobolju i bolove u mišićima. Kod tzv. toskanske varijante moguće su meningitis ili encefalitis, ali s dobrom prognozom. Liječenje je simptomatsko.
Bruceloza – rizik u Turskoj, Italiji, BiH i Danskoj
Brucelozu je moguće dobiti prvenstveno u Turskoj, Italiji, Bosni i Danskoj. U 90% slučajeva bolest protiče bez izraženih simptoma. Inače, može se javiti s glavoboljom, groznicom, mučninom i umorom. Ako pređe u hroničnu fazu, može zahvatiti kosti, jetru, srce ili moždane ovojnice. Smrtnost iznosi 2%. Liječi se kombinacijom rifampicina i doksiciklina tokom šest do dvanaest sedmica.
Meningokokne infekcije: brzo napreduju, visoka smrtnost
U Njemačkoj incidenca infekcija meningokokama CNS-a iznosi 0,4/100.000 stanovnika, pri čemu soj B dominira sa 61%. U 2022. godini zabilježeno je 141 slučaj, od kojih je osam uneseno iz drugih evropskih zemalja, a 13 osoba je preminulo. Smrtnost meningokoknog meningitisa je 1%, dok se kod sepse s Waterhouse-Friedrichsen sindromom penje na 33%. Liječenje: ceftriakson; za postekspozicijsku profilaksu: ceftriakson, rifampicin, ciprofloxacin.
Pneumokokne infekcije: povećana rezistencija
Pneumokokne CNS infekcije bilježe incidencu između 0,4 i 20/100.000 stanovnika. I one mogu preći na mozak. Terapiju dodatno komplikuje sve veća otpornost na antibiotike.
Za ambulantno stečene meningitise kod imunokompetentnih osoba, preporučuju se cefalosporini 3. generacije plus ampicilin.
Kod neurohirurških zahvata, trauma glave, šant infekcija ili kod imunosupresije, preporučuje se kombinacija vankomicina s meropenemom ili ceftazidimom.
U zemljama sa visokom stopom rezistencije na cefalosporine – npr. Francuskoj, Španiji, Australiji ili Južnoafričkoj Republici – preporučuje se početna kombinacija ceftriaksona i ampicilina s vankomicinom ili rifampicinom.
Brza dijagnoza spašava život
Prof. dr. Uta Meyding-Lamadé iz Klinike za neurologiju pri bolnici Nordwest u Frankfurtu posebno je naglasila opasnost od akutnog bakterijskog meningitisa. Kod sumnje na ovu dijagnozu ne smije se gubiti vrijeme: odmah treba izvršiti lumbalnu punkciju i započeti empirijsku terapiju sa ceftriaksonom, ampicilinom i deksametazonom.
Jedini izuzetak: ako su prisutni akutni napadi ili teži poremećaji svijesti, potrebno je prvo obaviti slikovnu dijagnostiku (CT/MRI) prije punkcije.
(24sata.info)
