Jetra je jedan od najvažnijih organa u ljudskom tijelu – ne samo da filtrira toksine i proizvodi žuč, već igra ključnu ulogu u metabolizmu i imunološkoj odbrani. Zato je važno razumjeti pojam jetrenih enzima, koji se često pojavljuju u laboratorijskim nalazima, a njihova povišena vrijednost može ukazivati na oštećenje jetre
Šta su jetreni enzimi?
Jetreni enzimi su proteini koje jetra proizvodi i oslobađa u krvotok kada su ćelije jetre oštećene. Najvažniji među njima su:
ALT (alanin-aminotransferaza)
AST (aspartat-aminotransferaza)
ALP (alkalna fosfataza)
GGT (gama-glutamil transferaza)
Kako se mjere jetreni enzimi?
Jetreni enzimi se mjere jednostavnim laboratorijskim testom iz uzorka krvi, poznatim kao „jetreni panel“ ili „test funkcije jetre“. Rezultati se obično izražavaju u jedinicama po litru (U/L).
Referentne vrijednosti (mogu varirati ovisno o laboratoriji):
ALT: do 35–40 U/L
AST: do 35–40 U/L
GGT: do 60 U/L (više kod muškaraca)
ALP: do 120 U/L
Povišene vrijednosti mogu biti znak:
masne jetre (NAFLD)
hepatitisa
alkoholnog oštećenja jetre
upotrebe određenih lijekova
problema sa žučnim putevima
Kada se preporučuje testiranje?
Ljekari preporučuju testiranje jetrenih enzima:
kod umora, mučnine i žutice
nakon duže upotrebe lijekova (npr. paracetamol, statini)
kod sumnje na hepatitis ili alkoholnu bolest jetre
u sklopu rutinskih sistematskih pregleda
Šta ako su vrijednosti povišene?
Povišeni jetreni enzimi ne znače odmah bolest, ali zahtijevaju dodatnu dijagnostiku – ultrazvuk, ponovljene nalaze, pa čak i biopsiju jetre. Nije rijetkost da vrijednosti privremeno porastu usljed stresa, infekcije ili fizičkog napora.
Savjet stručnjaka
„Jetreni enzimi su prvi signal da nešto nije u redu, ali njihova interpretacija zahtijeva širi klinički kontekst. Bitna je anamneza, dodatni nalazi i praćenje“, kaže dr. Senada Hamzić, specijalista interne medicine.
Jetreni enzimi su važan alat u praćenju zdravlja jetre. Redovno testiranje i pravovremena reakcija na povišene vrijednosti mogu spriječiti ozbiljne komplikacije. Ako primijetite simptome poput umora, žutila kože ili bola ispod desnog rebra, obavezno se obratite ljekaru, prenosi N1.
(24sata.info)
